Nova Varoš: Čuvaju uspomene na varoš koje nema

Potomci familije Kulić brinu o nasleđu s kraja 19. veka. Slike hana starog 150 godina i prvog hotela u kraju. Sa zidova u domovima Mile Korunović Delić (1947) iz Beograda i njenog brata Predraga Peda Korunovića (1950) u Novoj Varoši – gledaju preci. U ramovima i albumima starostavne slike, a u rodoslovu, ispisanom krasnopisom „po kazivanju i znanju“ njihove majke Smiljke – porodično stablo loze Kulića i grane onih sa kojima su se orodili. Čeljad greju i uspomene i slike varoši koje nema…

U zbirci građe koju ne može zaobići buduća monografija ili izložba starina, posebno mesto zauzimaju porodične fotografije Radenka Kulića (1884-1964), trgovca i vlasnika prvog hotela.

Kulići su starinom od Pive i ovamo se doselio Jovo, hadžija. Na kamenom belegu, „krstašu“ na varoškom groblju, za večni spomen uklesano je da je bio trgovac, poživeo 65 leta i umro 12. aprila 1828. godine. Kulića han, konačište i mesto susreta trgovaca, imao je više od 150 godina, kada se od starosti srušio 1944.

– Kulića hotel, prekoputa hana, deda Radenko je podigao 1932. godine, na mestu sadašnje upravne zgrade komunalaca. Hotel je osveštan uz veliku svečanost i besedu prote Javstatija Karamatijevića, dedinog ratnog druga. Za tadašnje prilike hotel je bio luksuzno opremljen: sa četiri sale, kadama i bilijarom, pored ostalog, a na posuđu i posteljini, nabavljenim u Sarajevu, bio je ugraviran monogram RK. Varoš je bila gospodstvena – kazuje Mila Korunović Delić.
U plamenu ratnog vihora, u igri sudbine i života, nestalo je sve što su imali Kulići. Nemačka jedinica je, kako podseća Pedo Korunović, 20. oktobra 1943. godine zapalila hotel, posle sukoba sa četnicima, koji su držali grad.

– U pepeo se na zgarištu hotela i obližnje porodične kuće pretvorio imetak, uspomene, ratno ordenje i spomenice dede Radenka iz Drugog balkanskog i Prvog svetskog rata, iz koga se vratio sa sedam rana, pa tapije, priznanja za dobrotvorni rad. Ovo slika i dokumenata, što je do danas sačuvano, dobili smo od rodbine – porodica Đeković, Zorić, Ratković… – priča Mila.

Brinući o korenima i svedočanstvima prohujalog vremena, što je porodična tradicija, Mila nastoji da sa naslednicima od zuba vremena sačuva i staru kuću pradede Jevrema, podignutu 1900. godine na Zebinovcu. Kuću krasi niz specifičnih arhitektonskih rešenja i graditeljsko umeće, počev od drvenih ukrasa, do nameštaja, pokućanstva i peći dopremljenih iz Soluna.

– Deca su nam u svetu, pa želimo da, pored fotografija ustupljenih Biblioteci, deo vrednih stvari poklonimo muzeju rodnog grada za etnografsku izložbu, koja bi bila dopunjena predmetima i eksponatima i iz ostalih starinskih kuća. U Varoši su zaborav i nemar dugo carovali, malo je starina sačuvano!

PETAO NA ZGARIŠTU

Prvo jutro posle nemačke paljevine hotela i kuće, komšija i nekadašnji sluga Kulića, Mujo Vefić, banuo je u dvorište pogorelca Radenka sa džakom brašna na ramenu i petlom u naručju. Svi su u okolini znali da je komšija doneo ono što je imao. Pevac je oglašavao početak kućenja i života na novom ognjištu, a narod pripovedao kako je Radenko pomagao sirotinji i slugama, često i krišom od čeljadi. Za nauk mlađima, podsećalo se: iza ljudi ostaje samo ono dobro što učine.
Izvor: Večernje novosti, D.Gagričić